Eerlijkheid

Al mijn hele leven ben ik stil. Ik had best dingen te zeggen hoor, mijn hoofd stroomde over van de antwoorden en opmerkingen, maar ik zei ze gewoon niet. Ik werd gezien als verlegen, wat ik ook was, maar eigenlijk had ik ook het gevoel dat wat ik zei er óf niet toe deed, óf ongepast was. Dat leerde ik al heel vroeg, dat ik soms dingen zei die mensen niet wilde horen, die ze brutaal vonden, of raar. Als hooggevoelig kind pik je dat heel snel op en dat zorgde er voor mij voor dat ik altijd terughoudend werd in wat ik zei, en of ik uberhaubt wat zou zeggen. Want als klein Aspergertje zei ik vaak dingen die veel te eerlijk waren, zonder het sociaal aanvaardde filter wat veel mensen al vroeg aanleren. Ik kon en wilde niet liegen, zelfs niet een beetje jokken of de waarheid mooier maken dan die was. Als ik een spekkie te veel uit de snoeppot had gepakt, ging ik met een sip gezichtje naar de juf om het te vertellen, maar had ook geen probleem om de juf te vertellen dat mijn klasgenootje er wel drie had gepakt als ik dat had gezien. Het was tenslotte de waarheid.
En dat is nog steeds zo, kleine Aspergertjes worden groot en ontwikkelen misschien wel een soort filter over wat ze wel en niet kunnen zeggen, maar nog steeds zijn ze zo eerlijk en waarlijk als maar kan. Zo zit ons brein in elkaar, maar ook de normen en waarden van de meeste van ons. We bezitten een groot rechtvaardigheidsgevoel, kunnen niet tegen oneerlijkheid, hebben grote problemen met valsspelen, leugenachtigheid en verdraaiingen van de waarheid. We raken ervan van slag, kunnen het niet van ons af zetten. Dat uit zich ook in altijd eerlijk zijn, hoe pijnlijk dat soms ook is en of we dat nou zelf in de gaten hebben of niet. Door heel veel van neurotypische mensen af te kijken heb ik geleerd hoe ik sommige dingen wat zachter kan brengen, of kan beslissen het niet te uiten. Al lukt dit niet altijd als ik bijvoorbeeld moe ben, en ben ik met de mensen die dichtbij me staan en me kennen niet zo bezig met een filter te plaatsen voor wat ik zeg. Ze weten tenslotte dat ik het niet rot meen en anders kan daar altijd over gepraat worden.
Een groter probleem is dat we, zeker als we jonger zijn, eigenlijk niet kunnen bedenken dat anderen niet zijn zoals wij. We gaan ervan uit dat anderen ook altijd de waarheid vertellen en eerlijk zijn. Het kan heel veel pijn doen als je er te laat achter komt dat iemand doortrapt is, liegt, valsspeelt of mensen om de tuin leidt. In vriendschappen en familiesituaties kan dit problemen veroorzaken omdat bijvoorbeeld zelfs een kleine leugen om bestwil al frustratie en onbegrip kan opleveren, of zelfs het gevoel kan geven diegene niet meer te kunnen vertrouwen. In liefdesrelaties is dit altijd een groot probleem voor me geweest en was eeuwig de oorzaak van verwarring, onzekerheid en oplopende frustraties voor mij en van irritatie en onbegrip voor mijn partner {"het lijkt wel alsof je me altijd in twijfel trekt, vertrouw je me dan niet?"}. Ook een goede vriend die een geintje met je uithaalt door een gek verhaal te vertellen dat jij meteen geloofd en vervolgens de hele vriendengroep in lachen doet uitbarsten, kan erg kwetsend en verwarrend zijn. Maar denk bijvoorbeeld ook aan de gevaren van een autistische vrouw die op date gaat met een man die weinig goeds in de zin blijkt te hebben. {Niet voor niets is een groot percentage autische vrouwen slachtoffer van seksueel misbruik.}
Het was voor mijzelf ook een behoorlijke shock toen ik in de loop van mijn puberteit en adolescentie steeds meer ontdekte hoe mensen omgaan met eerlijkheid. Ik heb een aantal keer flink moeten boeten omdat ik er van uit ging dat de ander net zo was als ik. Ik was naïef en raakte gekwetst. Verschillende situaties hebben ervoor gezorgd dat ik doorschoot naar de andere kant van de schaal; ik vertrouwde niemand, nam alles wat mensen zeiden met een flinke korrel zout en was zelf ook tegen niemand eerlijk. Want zo zat de wereld tenslotte in elkaar, had ik gemerkt. Ik werd cynisch en hard. Inmiddels, na jaren, is het ergste daarvan wel weer afgesleten, maar ik merk dat ik soms nog steeds mezelf er aan moet herinneren dat veel mensen de waarheid anders behandelen dan ik.